خمير دندان جزء جدايي‌ناپذيري از برنامه رعايت بهداشت دهان و دندان است که به صورت خمير، ژل يا پودر وجود دارد و کاربرد آن از بين بردن پلاک يعني فيلم باکتريايي است که روي دندان‌ها و لثه‌ها جمع مي‌شود. خميردندان قدرت تميزکنندگي و شستشوي مکانيکي مسواک را افزايش مي‌دهد.
مواد تشکيل دهنده خميردندان
بياييد با هم خميردندان را به اجزاء تشکيل دهنده آن تجزيه کنيم:
فلورايد و ساير افزودني‌ها:
امروزه ديگر تقريبا تمام خميردندان‌هاي موجود در بازار حاوي فلورايد هستند. ولي ميزان فلورايد خميردندان‌هاي مختلف با هم فرق مي‌کند. بر روي بسته بندي خميردندان‌ها، اغلب به ميزان فلورايد خمير دندان (بر حسب واحد PPM) اشاره شده است. شما هنگام خريد مي‌توانيد ميزان فلورايد خميردندان را به عنوان يک فاکتور مد نظر قرار دهيد. زايلوتول افزودني ديگري است که به بعضي از خميردندان‌ها اضافه مي‌شود. زايلوتول در اساس يک قند است، ولي مانع از مصرف قندهاي پوسيدگي زا توسط باکتري‌ها شده و احتمالا ميزان پوسيدگي را کاهش مي‌دهد.
فلورايد به تنهايي هيچ تاثيري بر تميز کردن دندان ندارد، اما به از بين بردن پلاک کمک مي‌کند که به صورت فيلم باکتريايي هر روز روي دندان‌ها و لثه‌ها جمع مي‌شود. ماندن پلاک روي دندان‌ها بيماري لثه و پوسيدگي دندان را در پي دارد. فلورايد با تقويت ميناي دندان از پوسيدگي جلوگيري مي‌کند.
کف
سولفات لاريل سديم يا صابون بافتي انبوه و خامه‌مانند دارد و احساس تميز شدن را ايجاد مي‌کند. با اين حال مواد فعال در سطح کف خميردندان کافي نيست تا طعم ناخوشايندي را که روي دندان‌ها ايجاد مي‌شود از بين ببرد. اگر اين حباب‌ها پاک شود، خواهيد ديد که بافت ظريف لثه زير آن‌ها نيز ساييده و خون‌آلود شده است.
ذرات ساينده
در اکثر خميردندان‌ها از سيليکاي آبپوشي شده به عنوان عامل ساينده دندان‌ها استفاده مي‌شود، به احتمال زياد در بسته‌هاي "غير قابل خوردن" با اين دانه‌هاي ريز تسبيح‌مانند برخورد کرده‌ايد. سيليکا با توجه به اندازه و شکل ذرات، ماده‌ي سفيد کننده اکثر خميردندان‌ها است. اما خميردندان سفيد کننده نمي‌تواند دندان‌ها را به اندازه عمل جرم‌گيري توسط متخصص سفيد و درخشان کند، چون فقط سطح دندان‌ها را تميز کند.
حساسيت‌زداها
با افزودن نيترات پتاسيم يا فلورايد قلع به خمير دندان حساسيت دندان‌ها به سرما، گرما، شيريني يا ترکيبي از اين محرک‌ها کاهش مي‌يابد. البته چنانچه بيمار از دندان درد رنج ببرد، خمير دندان ضدحساسيت درماني موقتي است.
کنترل کننده جرم
اگر خميردندان طعم تند و سوزاننده‌اي دارد، احتمالاً حاوي تتراسديم پيروفسفات يعني ماده‌اي است که اجازه نمي‌دهد نمک‌هاي کلسيم فسفات (جرم) پشت دندان‌هاي پيشين فک پايين جمع شود. يکي از مشکلات خميردندان‌هاي جرم‌گير اين است که ماده فعال براي موثر بودن بايد در شوينده (دترجنت) قوي‌تر از حد متعارف حل شود، به همين دليل استفاده از اين نوع خميردندان براي دندان‌هاي حساس به pH بالا مناسب نيست.
تري کلوزان
اين ماده ضدميکروبي عفونت‌هاي بين لثه و دندان را کاهش مي‌دهد. اضافه کردن تري کلوزان به خميردندان نيز مانند فلوئور هر چند ممکن است عوارضي را به دنبال داشته باشد، اما سودمندي آن بر مضر بودنش غلبه مي‌کند.
دليل مضر بودن خميردندان
اجازه دهيد اين نکته را همين ابتدا روشن کنيم که مشکل از خميردندان نيست، اين شما هستيد که آن را درست مصرف نمي‌کنيد. تاثيرگذاري خميردندان تابعي از شيوه استفاده شما است.به خاطر داشته باشيد که خميردندان در وهله نخست فراورده‌اي
زيبايي است و به خودي خود دندان‌ها را تميز نمي‌کند.
استفاده بيش از حد
خميردندان را به اندازه نخود روي مسواک قرار دهيد. کف بيش از حد اجازه نمي‌دهد محل قرار گرفتن دندان‌ها را ببينيد.
وقت نگذاشتن براي مسواک زدن
حداقل دو دقيقه براي مسواک زدن وقت بگذاريد. اگر مسواک زدن را سرسري بگيريد و حتي دو دقيقه زمان براي آن صرف نکنيد، مطمئن باشيد که تمام سطوح را تميز نخواهيد کرد. خوش‌بو شدن دهان لزوماً به معناي تميز شدن دندان‌ها نيست.
توجه نکردن به تمام دندان‌ها
برخي افراد در مدت دو دقيقه چند بار چهار بخش از دندان‌ها را چند بار
مسواک مي‌زنند، اما به شصت درصد بقيه هيچ توجهي نمي‌کنند. دقت کنيد که مسواک بايد با تمام دندان‌ها تماس داشته باشد، چون سايش حاصل از مسواک است که دندان‌ها را تميز مي‌کند و صرف قرار گرفتن خميردندان روي آن تاثيري در تميزي ندارد. پلاک زائده‌اي است که بايد آن را بسابيد تا از روي دندان جدا شود. هيچ دهانشويه، خميردندان، ژل، کرم يا پودري نمي‌تواند جايگزين توجه شما به تک تک دندان‌ها و دقت در مسواک زدن بشود.
راه‌حل
راه حل بسيار ساده است، از هر چه دوست داريد، استفاده کنيد. اگر مزه خميردندان را دوست داشته باشيد و با مصرف آن احساس خوشايند تميزي به شما دست بدهد، بيشتر و طولاني‌تر
مسواک مي‌زنيد، احساس بهتري داريد و سالم‌تر خواهيد بود.
مي‌توانيد از جوش شيرين، روغن نارگيل يا خميردندان طعم‌دار مورد علاقه خود يا حتي آب خالي استفاده کنيد. نکته مهم چند بار مسواک زدن در روز به روش صحيح است.